Prawo cywilne przewidziało instytucję prawną, która posiadaczowi samoistnemu po określonym czasie władania rzeczą przyznaje do niej prawo własności. Zasiedzenie jest jednym ze sposobów nabycia prawa własności na nieruchomości w świetle przepisów prawa polskiego związanym z upływem czasu faktycznego posiadania i rozporządzania daną rzeczą.
Co oznacza owo posiadanie samoistne? Chodzi o takie władanie rzeczą, które jest tożsame z zakresem uprawnień, które wynika z własności (tj.: posiadanie, korzystanie, rozporządzanie i czerpanie pożytków z rzeczy), a jej posiadacz korzysta z praw, które przysługują właścicielowi rzeczy, ale również wywiązuje się z obowiązków, które wynikają z prawa własności. W praktyce chodzi m.in. o: płacenie podatku od nieruchomości i uiszczanie wszelkich innych opłat eksploatacyjnych z nią związanych, uprawianie nieruchomości rolnej, fakt zameldowania i zamieszkiwania w niej. Aby doszło do nabycia rzeczy przez zasiedzenie, posiadanie samoistne powinno trwać nieprzerwanie przez 20 (w dobrej wierze) lub 30 lat (posiadanie w złej wierze). W razie sporów dotyczących prawa własności i w postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia istnieje domniemanie dobrej wiary posiadacza i związany z tym ciężar dowodu przeciwnego obciążającego rzeczywistego właściciela nieruchomości. Posiadanie samoistne musi mieć charakter jednocześnie posiadania ciągłego. Składając wniosek o stwierdzenie zasiedzenia należy dołączyć do niego odpis z księgi wieczystej albo stosowne zaświadczenie o stanie prawnym nieruchomości wynikającym ze zbioru dokumentów, mapę nieruchomości sporządzoną według zasad obowiązujących przy oznaczaniu nieruchomości w księdze wieczystej oraz wyciąg z ewidencji gruntów. Zgodnie z art. 9 nowelizacji Kodeksu cywilnego, jeżeli do 30 września 1990 r. nie upłynął krótszy termin prowadzący do zasiedzenia nieruchomości (innej niż państwowa) to dla stwierdzenia zasiedzenia konieczny był upływ nowych (dłuższych) terminów. W praktyce oznaczało to wydłużenie okresu niezbędnego do zasiedzenia nieruchomości o 10 lat.
W samym wniosku wnioskodawca powinien wskazać na okoliczność upływu odpowiedniego okresu czasu (20/30lat), opisać wszelkie okoliczności świadczące o tym, iż władał daną nieruchomością jak właściciel, powołać świadków na tą okoliczność, dołączyć wszelkie dokumenty świadczące o powyższym). Od wniosku o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie pobiera się opłatę stałą w wysokości 2000 zł.
