Roszczenia to inaczej przysługujące nam uprawnienie do dochodzenia na drodze sądowej określonych praw. Upływ czasu może spowodować, że konkretne roszczenie stanie się bezskuteczne, a uprawnienia, które z niego wynikają bezpowrotnie utracone. Na podstawie regulacji kodeksowej należy przyjąć zasadę ogólną, że przedawnieniu ulegają roszczenia majątkowe po upływie lat dziesięciu. Dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin ten wynosi lat trzy. Nie podlegają przedawnieniu roszczenia majątkowe o zniesienie współwłasności, windykacyjne związane z własnością nieruchomości oraz roszczenie negatoryjne (o zaprzestanie naruszeń) wynikające z własności nieruchomości. Początek biegu przedawnienia to dzień, kiedy roszczenie stało się wymagalne. Z tego wynika kolejna zasada, a mianowicie, że nie mogą przedawnić się roszczenia nie wymagalne. Zasadą jest, że termin przedawnienia wynosi 10 lat. Jednak ustawa przewiduje pewne odstępstwa. Przykładem takich roszczeń może być zapłata czynszu przy umowie najmu, zapłata raty wynagrodzenia (w wypadku umowy leasingu), zapłata renty, dochodzenie roszczeń z tytułu szkody wyrządzonej w mieniu dla których przyjmuje się, że termin przedawnienia wynosi 3 lata. Regulacje szczególne dotyczą również poszczególnych rodzajów umów. Roszczenia z umowy sprzedaży przedawniają się z upływem lat 2 (ale dotyczy to tylko roszczeń przedsiębiorców), z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat 2 (od kiedy dzieło zostało oddane lub miało być oddane), z umowy najmu przedawniają się z upływem 1 roku, z umowy użyczenia przedawniają się upływem 1 roku, z umowy rachunku bankowego przedawniają się z upływem lat 2, z umowy zlecenia przedawniają się z upływem lat 2. Roszczenie o naprawienie szkody spowodowanej z winy umyślnej przedawnia się z upływem roku od dnia, w którym dowiedziano się o sprawcy szkody, nie później jednak niż 3 lata od jej wyrządzenia
Z winą umyślą terminy wynoszą odpowiednio 3 i 10 lat. Karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat: 30 – gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa, 20 – gdy czyn stanowi inną zbrodnię, 15 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat, 10 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata, 5 – gdy chodzi o pozostałe występki.
Przedawnienie nie jest granicą możliwości wystąpienia z wnioskiem o przysługujące nam roszczenie. Sąd bowiem z urzędu nie bierze tej okoliczności pod uwagę co oznacza, że upływ terminu nie zmyka nam drogi dochodzenia sądownie swoich uprawnień (pomimo upływu terminu przedawnienia). To nasz „przeciwnik” zamyka nam prawną drogę dochodzenia roszczeń przedawnionych podnosząc w piśmie procesowym zrzut przedawnienia dochodzonego prawa. Oznacza to, że upływ czasu zwolnił go z obowiązku spełnienia świadczenia. Owszem istnieje możliwość zrzeczenia się przez niego zarzutu przedawnienia i nie wymaga specjalnej formy – wystarczy oświadczenie woli (najlepiej pisemne), które nastąpiło po dniu wymagalności roszczenia – jednak jest to sporadycznie wykorzystywane instrument prawny. Należy wspomnieć, że strony nie mogą żadną czynnością prawną przedłużać i skracać terminu przedawnienia. Przerwanie biegu terminu przedawnienia powoduje, że czas przedawnienia biegnie on od nowa, natomiast zawieszenie biegu terminu przedawnienia powoduje, że po ustaniu przyczyny zawieszenia termin biegu przedawnienia jest liczony od dnia, w którym nastąpiło zawieszenie. Przerwanie biegu terminu przedawnienia może spowodować: wniesienie pozwu o świadczenie do sądu, wniesienie wniosku o wszczęcie egzekucji, wniesienie pozwu o ustalenie, zawezwanie do próby ugodowej, uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje.
