# Bez kategorii

Ubezwłasnowolnienie – czemu służy ta instytucja, komu może pomóc?

Ubezwłasnowolnienie jest wyrazem troski, pomocy i opieki wobec osób, które nie potrafią same się o siebie zatroszczyć, pomóc sobie i zaopiekować sobą.
Ustawodawca w przepisach kodeksu cywilnego przewiduje dwa rodzaje ubezwłasnowolnienia tj. ubezwłasnowolnienie całkowite i ubezwłasnowolnienie częściowe. Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw.

Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.
Z treści powyższych przepisów wynika, że ubezwłasnowolnienie częściowe orzeka się tylko wobec osoby pełnoletniej (mającej pełną zdolność do czynności prawnych). Jest to istotna różnica w porównaniu do ubezwłasnowolnienia całkowitego, które może zostać orzeczone również wobec osoby niepełnoletniej, która ukończyła trzynasty rok życia (mającej ograniczoną zdolność do czynności prawnych). Przyczyny, z powodu których może dojść do ubezwłasnowolnienia częściowego i całkowitego, są takie same. I w jednym, i w drugim przypadku orzeczenie ubezwłasnowolnienia może nastąpić tylko z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii. Ponadto, w odróżnieniu od ubezwłasnowolnienia całkowitego, orzeczenie ubezwłasnowolnienia częściowego jest dopuszczalne, jeżeli danej osobie potrzebna jest pomoc przy prowadzeniu jej spraw, a stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego. Warto wskazać, że wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe można zgłosić już na rok przed dojściem do pełnoletności osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie.

Aby wszcząć postępowanie w przedmiocie ubezwłasnowolnienia należy skierować do sądu okręgowego stosowny wniosek.

Wniosek o ubezwłasnowolnienie może złożyć jedynie:
• małżonek osoby, która ma zostać ubezwłasnowolniona;
• jej krewni w linii prostej (np. ojciec, matka, dzieci, wnuki);
• jej rodzeństwo;
• jej przedstawiciel ustawowy;
• prokurator (niewymienione wyżej osoby mogą się do niego zwrócić jeśli widzą uzasadnioną potrzebę orzeczenia w stosunku do jakiejś osoby ubezwłasnowolnienia).
Wniosek o ubezwłasnowolnienie powinien zawierać:
• imię i nazwisko oraz adres uczestnika postępowania (tj. osoby, która ma zostać ubezwłasnowolniona);
• imię i nazwisko oraz adres wnioskodawcy (tj. osoby domagającej się ubezwłasnowolnienia);
• określenie kim dla uczestnika postępowania jest wnioskodawca (należy podać dane, które pozwolą na ustalenie, czy wnioskodawca jest uprawniony do wystąpienia z wnioskiem – np. małżonek, rodzic, dziecko);
• wskazanie proponowanego zakresu ubezwłasnowolnienia (częściowe lub całkowite);
• wyjaśnienie przyczyn, z powodu których uczestnik postępowania powinien zostać ubezwłasnowolniony (krótki opis okoliczności przemawiających za ubezwłasnowolnieniem);
• wskazanie informacji dotyczących stanu cywilnego osoby, która ma zostać ubezwłasnowolniona (jeśli uczestnik postępowania pozostaje w związku małżeńskim należy podać imię, nazwisko i adres małżonka).
• wskazanie, czy stan zdrowia uczestnika umożliwia mu osobiste stawienie się w sądzie celem wysłuchania.

Ważne jest, iż pierwsze obowiązkowe wysłuchanie osoby, która ma być ubezwłasnowolniona odbywa się w Sądzie Okręgowym, w którym złożono wniosek. Stawiennictwo uczestnika postępowania obowiązkowe.
Osoba składająca wniosek o ubezwłasnowolnienie musi się liczyć z koniecznością uiszczenia opłaty stałej od wniosku w kwocie 40 złotych oraz zaliczki na koszty sporządzenia opinii biegłych w kwocie około 500 zł. Jeżeli wnioskodawcy nie stać na pokrycie wymienionych kosztów, może wraz z wnioskiem o ubezwłasnowolnienie złożyć w sądzie wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych.
Wniosek o ubezwłasnowolnienie należy skierować do sądu okręgowego, w okręgu którego zamieszkuje osoba, której wniosek dotyczy. Gdyby z jakiś powodów nie można było ustalić miejsca jej zamieszkania, wniosek należy złożyć w sądzie okręgowym, w okręgu którego osoba ta przebywa.